Ώρα για διαγνωστικό έλεγχο-Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA)
Ο προστάτης αδένας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους του οργανισμού των αρρένων, με κύριο ρόλο στη διαδικασία της γονιμοποίησης, καθώς παράγει το υγρό που διασφαλίζει μετα-εκσπερματικά τη βιώσιμη μεταφορά των σπερματοζωαρίων.
Η έγκαιρη διαπίστωση διαταραχής της λειτουργίας του είναι μεγίστης σημασίας και επιτυγχάνεται με εξετάσεις κλινικο-εργαστηριακές, που επιλέγονται ανάλογα με την περίπτωση. Ο έλεγχος μπορεί να συμπεριλαμβάνει προσδιορισμό του ειδικού προστατικού αντιγόνου PSA στο αίμα (tPSA,velocity), εξετάσεις δείγματος σπέρματος και προστατικού υγρού (μακροσκοπικές, μικροσκοπικές, βιοχημικών παραμέτρων, αναζήτησης παθογόνων μικροβίων), ψηλάφηση του αδένα (δακτυλική) και λήψη βιοπτικού υλικού.
Το PSA αποτελεί πολύ σημαντική πρωτεΐνη που παράγεται από τα επιθηλιακά κύτταρα του προστάτη αδένα και εκκρίνεται στο σπέρμα. Αποτελεί μια πρωτεάση (ένζυμο), με τη δράση της οποίας επιτυγχάνεται η ρευστοποίησή του σπέρματος, προάγοντας την απελευθέρωση των σπερματοζωαρίων.
Ο προσδιορισμός του ολικού ειδικού προστατικού αντιγόνου (tPSA) αποτελεί πολύτιμη εξέταση για την έγκαιρη διάγνωση του προστατικού καρκίνου και την παρακολούθηση τόσο της εξέλιξης της νόσου, όσο και της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας. Έχει δικαίως ενταχθεί στον προληπτικό έλεγχο για κακοήθεια (screening) ανδρών άνω των 40 ετών. Συνιστάται η συναξιολόγηση με ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, κλινική εικόνα και κατά περίπτωση με άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, ανάλογα με τα ευρήματα.
Η φυσιολογική συγκέντρωση tPSA στην κυκλοφορία κυμαίνεται μεταξύ 0-4 ng/mL. Η ανίχνευση αυξημένων επιπέδων μπορεί να είναι αποτέλεσμα μεγαλύτερης διαφυγής του αντιγόνου προς την κυκλοφορία εξαιτίας της διαταραχής του αιμοπροστατικού φραγμού. Δεν είναι όμως παθογνωμονική της ύπαρξης καρκίνου του οργάνου. Δύναται να διαπιστωθούν και σε καλοήθεις διαταραχές, όπως χαρακτηριστικά στην προστατίτιδα (φλεγμονή του αδένα) και στην καλοήθη προστατική υπερπλασία (διόγκωση του αδένα). Επιπρόσθετα, διάφοροι χειρισμοί – δραστηριότητες μπορεί να επιφέρουν παροδική αύξηση (δακτυλική, εκσπερμάτιση, ποδηλασία), οπότε προτείνεται ολιγοήμερη αποφυγή τους πριν τη μέτρηση.
Σε περιπτώσεις όπου έχουν προσδιοριστεί αυξημένα επίπεδα tPSA της τάξης του 4-10 ng/mL και τίθεται θέμα διαφορικής διάγνωσης κακοήθειας και υπερτροφίας του προστάτη, μπορεί να φανεί χρήσιμη και να αποφευχθεί ενδεχομένως η επιτέλεση βιοψίας, η πραγματοποίηση νέας δειγματοληψίας σε χρόνο που θα ορίσει ο θεράποντας με ταυτόχρονη μέτρηση στο ίδιο αναλυτικό σύστημα tPSA, free PSA και υπολογισμό του λόγου ελεύθερου/ολικού PSA (PSA ratio). Το free PSA αποτελεί το ελεύθερο- μη συνδεδεμένο με πρωτεΐνες κλάσμα του PSA που κυκλοφορεί σε μικρότερο % και είναι ενζυματικά ανενεργό.
Οι προαναφερόμενοι δείκτες free PSA και PSA ratio παρέχουν απλά μια ένδειξη στατιστικής πιθανότητας υπερ ή κατά της ύπαρξης καρκίνου. Η αξιολόγηση των παραμέτρων αυτών από τον εξειδικευμένο ιατρό στηρίζεται στη διαπίστωση του ότι ο καρκίνος του προστάτη τείνει να απελευθερώνει στην κυκλοφορία PSA συνδεδεμένο με πρωτεΐνες, σε αντιδιαστολή με τον καλοήθη προστατικό ιστό που είθισται να απελευθερώνει περισσότερο ελεύθερο. Συνεπώς, σε περιπτώσεις αυξημένου tPSA, ένα χαμηλό % free PSA είναι πιθανότερο να κρύβει κακοήθεια. Κατ’ επέκταση, όσο πιο χαμηλός είναι ο λόγος free/tPSA, τόσο πιο πιθανό είναι η διαταραχή να είναι κακοήθης. Επ’ ουδενί δεν επιβεβαιώνεται ή αποκλείεται η διάγνωση κακοήθειας λαμβάνοντας μεμονωμένα υπόψην τις εργαστηριακές αυτές μετρήσεις.
Αναζητήστε με βάση την περιοχή σας ένα κοντινό ιατρείο δίπλα σας για την εκτέλεση του διαγνωστικού ελέγχου!
