28 Ιουλίου – Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ηπατίτιδας

Η ιογενής ηπατίτιδα εξακολουθεί να μαστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη και αποτελεί τεράστιο πρόβλημα δημόσιας υγείας.

Είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίμωξης, όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο, ηπατική ανεπάρκεια, εφόσον δεν τεθούν σε παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντιική αγωγή.

Oι Ηπατίτιδες σε αριθμούς

Στη χώρα μας, ο επιπολασμός για τη χρόνια ηπατίτιδα Β υπολογίζεται σε 2.5-3.0% του πληθυσμού και για την ηπατίτιδα C σε 1.5-2.0% του πληθυσμού, ενώ η επίπτωση των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων ποικίλλει ανά γεωγραφικό διαμέρισμα και πληθυσμό. Υπολογίζεται λοιπόν ότι περίπου 250.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β, ενώ όσον αφορά στην ηπατίτιδα C εκτιμάται, ότι περισσότερα από 135.000 άτομα πάσχουν, εκ των οποίων μόλις 30.000 έχουν διαγνωσθεί με τη νόσο.

Τι είναι ιογενής ηπατίτιδα και ποιοι ιοί ευθύνονται;

Είναι η φλεγμονή του ήπατος που προκαλείται από ιούς. Οι πιο γνωστοί ιοί είναι οι Α,B,C,D και Ε. Οι συνηθέστερες μορφές ηπατίτιδας προκαλούνται από τους ιούς B και C, προσβάλουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού και απαιτούν ειδική θεραπευτική παρέμβαση.

Πως εκδηλώνεται;

Η οξεία ηπατίτιδα εμφανίζεται λίγες εβδομάδες έως μήνες μετά την είσοδο του ιού στο ανθρώπινο σώμα.

Τα κύρια συμπτώματα είναι έντονη αδυναμία, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, έμετοι, διάρροιες, μυαλγίες, αρθραλγίες, πυρετός, αποστροφή στο κάπνισμα, ενώ κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ίκτερο (κίτρινο χρώμα ματιών, δέρματος), σκοτεινόχρωμα ούρα (σαν κονιάκ) ή αποχρωματισμό κοπράνων. Πολύ συχνά δεν έχει καθόλου συμπτώματα  ή είναι πολύ ήπια και μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Η Χρόνια ηπατίτιδα δεν έχει ιδιαίτερα συμπτώματα στους περισσότερους ασθενείς. Προκαλείται από τους ιούς ηπατίτιδας B, D και κυρίως της ηπατίτιδας C και αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αμυντικό τους σύστημα δεν κατορθώνει να αποβάλλει τον ιό. Είναι μια ύπουλη ασθένεια που εξελίσσεται προοδευτικά και μερικές φορές καταλήγει σε σοβαρή ηπατοπάθεια όπως κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια και καρκίνο του ήπατος.

Πως κινδυνεύουμε να μολυνθούμε

Ηπατίτιδα Α

• Από στενή επαφή με μολυσμένο άτομο (πχ. μέλη οικογένειας ή ερωτικός σύντροφος πάσχοντος).
• Από μολυσμένους κοινόχρηστους χώρους (πχ. τουαλέτες).
• Από μολυσμένο νερό, ωμά τρόφιμα που έχουν πλυθεί με μολυσμένο νερό ή ανεπαρκώς μαγειρεμένη τροφή που έχει προετοιμαστεί από μολυσμένο άτομο.

Ηπατίτιδα Β

• Από σεξουαλική επαφή με μολυσμένο άτομο.
• Από μολυσμένα με αίμα αντικείμενα (π.χ σύριγγες, ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, βελόνες).
• Από επαφή με αίμα μολυσμένου ατόμου μέσα στην οικογένεια.
• Από μολυσμένη μητέρα (νεογνά κατά τον τοκετό).
• Από μολυσμένο αίμα ή παράγωγα αίματος που χορηγήθηκαν πριν το 1975 (εξαιρετικά σπάνια πια, λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες).
• ΔΕΝ μεταδίδεται από νερό, τροφή, μαγειρικά σκεύη, τουαλέτες ή με την κοινωνική επαφή (χειραψία, αγκαλιά, φιλί, βήχας, φτέρνισμα).

Ηπατίτιδα C

• Από μολυσμένα με αίμα αντικείμενα (π.χ σύριγγες, ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, βελόνες).

• Από μολυσμένο αίμα ή παράγωγα αίματος που χορηγήθηκαν πριν το 1992 (εξαιρετικά σπάνια πια, λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες).

• Σπάνια από σεξουαλική επαφή με μολυσμένο άτομο.
• Σπάνια από μολυσμένη μητέρα (νεογνά, κατά τον τοκετό).

• ΔΕΝ μεταδίδεται από νερό, τροφή, μαγειρικά σκεύη, τουαλέτες ή με την κοινωνική επαφή (χειραψία, αγκαλιά, φιλί, βήχας, φτέρνισμα).

Πώς εξελίσσεται η ηπατίτιδα Β;

Το χρονικό διάστημα από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 45-180 ημέρες (περίοδος επώασης). Ως χρόνιος φορέας ορίζεται κάποιος που συνεχίζει να έχει τον ιό στο αίμα του για διάστημα μεγαλύτερο από 6 μήνες . Ο φορέας συνήθως δεν έχει συμπτώματα, παραμένει όμως μολυσμένος με τον ιό για χρόνια και έχει την ικανότητα να τον μεταδώσει και σε άλλους. Όλοι οι χρόνιοι φορείς πρέπει να παρακολουθούνται δια βίου, καθώς η χρόνια ηπατίτιδα μπορεί να οδηγήσει μετά από χρόνια σε κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Υπάρχει ειδική θεραπεία;

Για την οξεία ηπατίτιδα Β γενικά δεν χρειάζεται θεραπεία, εκτός από ξεκούραση και υποστηρικτικά μέτρα για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων (π.χ ενυδάτωση).

Για την χρόνια ηπατίτιδα Β υπάρχει φαρμακευτική αγωγή που περιλαμβάνει:

• Ιντερφερόνη IFNα (κλασσική και πεγκυλιωμένη)
• Αμιγώς αντιικά φάρμακα ή νουκλεοτιδικά ανάλογα (π.χ λαμιβουντίνη, διπιβαλική αντεφοβίρη, εντεκαβίρη κ.ά)

Πως εξελίσσεται η ηπατίτιδα C;

Το χρονικό διάστημα από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 30-90 ημέρες (περίοδος επώασης). Μόνο ένα ποσοστό 25-35% των ατόμων με οξεία ηπατίτιδα έχει συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, ανορεξία, ενώ μερικοί μπορεί να εμφανίσουν ίκτερο.. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών (75-85%) δεν θα καταφέρει να αποβάλλει τον ιό και θα αναπτύξει χρόνια ηπατίτιδα C, μην έχοντας κανένα απολύτως σύμπτωμα.

Υπάρχει ειδική θεραπεία;

Οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C θα πρέπει να έχουν τακτική ιατρική παρακολούθηση, να μην καταναλώνουν αλκοόλ, να μην λαμβάνουν φάρμακα χωρίς ιατρική οδηγία και να εμβολιάζονται για την ηπατίτιδα Α και Β.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα οι φαρμακευτικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται είναι:

• Η Ιντερφερόνη α (κλασσική και πεγκυλιωμένη )
• Η Ριμπαβιρίνη
• Τα νέα αντιικά φάρμακα (διαθέσιμα από το 2014).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ηπατίτιδα C είναι σήμερα ιάσιμη, δεδομένου ότι τα νέας γενιάς φάρμακα άλλαξαν ριζικά το τοπίο στη θεραπεία. Επιπλέον η μείωση του κόστους των φαρμάκων, επιτρέπει την πρόσβαση μεγαλύτερου αριθμού ασθενών στις νέες αυτές θεραπείες.

Στρατηγικός στόχος στη χώρα μας μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο εκπονήθηκε πρόσφατα, είναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας C μέχρι το έτος 2030.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση είναι εύκολη με απλές εξετάσεις αίματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται τυχαία (π.χ με τα από εθελοντική αιμοδοσία ή στα πλαίσια αυξημένων τρανσαμινασών), αφού η πλειονότητα των ασθενών δεν έχει συμπτώματα.

Για την ηπατίτιδα B, οι ειδικές εξετάσεις, είναι το Αυστραλιανό αντιγόνο (HBsAg) και άλλοι ορολογικοί δείκτες του ΗΒV (HBeAg/anti–HBe, anti–HBc), ενώ οι σύγχρονες εξετάσεις όπως η μοριακή ανίχνευση και ο ποσοτικός προσδιορισμός του ιού της της ηπατίτιδας Β (HBV DNA) λειτουργούν ως εργαλείο στη διαχείριση των ασθενών με χρόνια λοίμωξη και συμβάλλουν στην αξιολόγηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία.

Για την ηπατίτιδα C, αναζητούνται τα ειδικά αντισώματα για αυτήν (antiHCV). Οι σύγχρονες ειδικές εξετάσεις, όπως η μοριακή ανίχνευση και ο ποσοτικός προσδιορισμός του ιού της της ηπατίτιδας C (HCV RNA), συμπληρώνουν τη διάγνωση ,ενώ ο προσδιορισμός του HCV γονοτύπου, βοηθά στην περαιτέρω εξατομίκευση της θεραπείας.

Πως θα προστατευτούμε

Ηπατίτιδα Α

• Τηρούμε αυστηρούς κανόνες ατομικής υγιεινής (πχ. πλύσιμο χεριών μετά από χρήση τουαλέτας και πριν την ετοιμασία και κατανάλωση φαγητού)
• Με εμβολιασμό σε ορισμένες περιπτώσεις (πχ. πριν από ταξίδι σε χώρες με μεγάλη ενδημικότητα της νόσου, χρόνιοι ηπατοπαθείς).

Ηπατίτιδα Β

• Χρησιμοποιούμε προφυλακτικό κατά την σεξουαλική επαφή.
• Δεν μοιραζόμαστε με άλλους, σύριγγες, βελόνες, ψαλίδια, νυχοκόπτες ή προσωπικά αντικείμενα (π.χ. οδοντόβουρτσα, ξυραφάκια)
• Βεβαιωνόμαστε ότι χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα εργαλεία πριν κάνουμε περιποίηση νυχιών, βελονισμό, τατουάζ, τρύπημα σημείων του σώματος κ.λ.π
• Με εμβολιασμό. Από το 1982 υπάρχει ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο που χορηγείται σε 3 δόσεις ενδομυϊκά. Υποχρεωτικός είναι σήμερα ο εμβολιασμός των βρεφών και των παιδιών και των ατόμων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (επαγγελματίες υγείας, άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους, ομοφυλόφιλοι άνδρες, χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, μέλη οικογένειας χρονιών πασχόντων από ηπατίτιδα Β, νεογνά μολυσμένων μητέρων, ασθενείς σε μονάδες τεχνητού νεφρού)

Ηπατίτιδα C

• Δεν μοιραζόμαστε με άλλους, σύριγγες, βελόνες, ψαλίδια, νυχοκόπτες ή προσωπικά αντικείμενα (π.χ. οδοντόβουρτσα, ξυραφάκια).

• Βεβαιωνόμαστε ότι χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα εργαλεία πριν κάνουμε περιποίηση νυχιών, βελονισμό, τατουάζ, τρύπημα σημείων του σώματος κ.λ.π

• Χρησιμοποιούμε προφυλακτικό κατά την σεξουαλική επαφή, εάν έχουμε προσωρινούς ή πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους. Δεν συνίσταται υποχρεωτικά χρήση προφυλακτικού σε μονογαμικά ζευγάρια (π.χ σύζυγοι).
• Εάν είμαστε επαγγελματίες υγείας χρησιμοποιούμε γάντια και χειριζόμαστε με ασφάλεια, βελόνες, σύριγγες και αλλά αιχμηρά αντικείμενα.
• Εμβόλιο για την ηπατίτιδα C δεν υπάρχει.

Πηγή:  http://www.keelpno.gr