8 Ιουλίου Παγκόσμια Ημέρα Αλλεργίας.

Τι είναι η αλλεργία;

Αλλεργία είναι μια υπέρμετρη αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος (αντίδραση υπερευαισθησίας) σε ουσία (αλλεργιογόνο) που δεν προκαλεί αντίδραση στην πλειονότητα των ανθρώπων. Προϋποθέτει την ύπαρξη προγενέστερης έκθεσης (ευαισθητοποίηση) στο ίδιο αντιγόνο, που έχει επιφέρει την ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι του συγκεκριμένου αλλεργιογόνου.

Πως εισέρχονται τα αλλεργιογόνα στον οργανισμό;

Τα αλλεργιογόνα μπορεί να εισέλθουν στον οργανισμό μας με διάφορους τρόπους, π.χ μέσω κατάποσης ,δερματικής επαφής, εισπνοής, να ενεθεί κτλ.

Τι είδους αλλεργιογόνα υπάρχουν;

Τα αλλεργιογόνα μπορεί να είναι χημικά συστατικά

-Τροφών

-Φυτών (γύρη, γρασίδι κ.α)

-Δηλητηρίου εντόμων

-Πιτυρίδας &σάλιου ζώων

-Ακάρεων σκόνης

-Σπορίων μυκήτων

-Χρηστικών αντικειμένων εργασιακού περιβάλλοντος (π.χ latex γαντιών)

-Φαρμάκων (π.χ πενικιλλίνη)

Πόσο συχνές είναι οι αλλεργίες;

Σύμφωνα με την American Academy of Allergy, Asthma and Immunology (AAAAI) παρατηρήθηκε τα τελευταία 50 χρόνια σταθερή εκθετική αύξηση του ποσοστού των ατόμων που υποφέρουν από κάποιας μορφής αλλεργία και αυτή τη στιγμή σχεδόν το 50% των παιδιών παγκοσμίως εμφανίζουν αντίδραση υπερευαισθησίας σε τουλάχιστον 1 είδος αλλεργιογόνου.

Υπάρχει προδιάθεση στην ανάπτυξη αλλεργίας;

Παρά το ότι ο οποιοσδήποτε σε κάποια στιγμή της ζωής του μπορεί να εκδηλώσει κάποιας μορφής αλλεργική αντίδραση, αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό (γονείς, αδέρφια).Δεν είναι απαραίτητο να εμφανίσουν αλλεργία στις ίδιες ουσίες, ούτε να εκδηλώνονται με παρόμοια συμπτώματα, καθώς εξαρτάται από το είδος των αλλεργιογόνων στα οποία εκτίθεται, μέσα στο περιβάλλον στο οποίο και δραστηριοποιείται και την κατάσταση του ανοσοποιητικού του συστήματος.

Ποιες αντιδράσεις υπερευαισθησίας ενοχοποιούνται για αλλεργίες;

Οι ανοσολογικές αντιδράσεις ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες (I – IV),με βάση τον αμυντικό μηχανισμό που ενεργοποιείται και το χρόνο που απαιτείται για να πραγματοποιηθεί η αντίδραση.

Η τύπου I άμεσης υπερευαισθησίας (αντισώματα τάξης IgE δεσμεύουν τα αλλεργιογόνα) και τύπου IV επιβραδυνόμενης (διαμεσολαβούμενη από Τ κύτταρα), είναι τα είδη που κοινώς συσχετίζονται με την εμφάνιση αλλεργίας.

Πώς εκδηλώνονται οι αλλεργίες;

Ο τρόπος που εκδηλώνεται η αλλεργία είναι διαφορετικός για κάθε αλλεργιογόνο και για κάθε ασθενή.

Στην τύπου Ι οι εκδηλώσεις (συνήθως εντός λεπτών) ποικίλλουν σε σοβαρότητα, με συμπτώματα που μπορεί να είναι τοπικά, ήπιας έντασης και σύντομης διάρκειας έως σοβαρά, συστημικά και ενίοτε απειλητικά για τη ζωή.

Τύπου Ι σημεία και συμπτώματα:

• βήχας, ρινική συμφόρηση, πτέρνισμα, ερεθισμός φάρυγγα, ερυθρότητα οφθαλμών και σε χρονιότητα άσθμα.
• δερματίτιδα, κνησμός,έκζεμα
• μεταλλική γεύση, οίδημα γλώσσας και λάρυγγα, κοιλιακός πόνος, ναυτία, έμετος, διάρροια, και σε χρονιότητα ποικίλα γαστρεντερικά προβλήματα.
• αναφυλαξία (αίσθημα επικείμενου θανάτου, υπόταση, ενδεχόμενη απώλεια συνείδησης ,ωχρότητα δέρματος, δυσχέρεια αναπνοής)
•  

Στην τύπου ΙV οι εκδηλώσεις είναι κυρίως δερματικές αντιδράσεις που διαδραματίζονται  ώρες ή μέρες μετά από την έκθεση στο αλλεργιογόνο (ερυθρότητα, σκληρίες κ.α).

Τι δεν είναι αλλεργία;

 Υπάρχουν και άλλες αντιδράσεις που προκαλούν συμπτώματα που μοιάζουν με εκδηλώσεις αλλεργίας, αλλά σε αντιδιαστολή δεν προκλήθηκαν από κινητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και η διερεύνησή τους δεν περιλαμβάνει αλλεργικά τεστ.  Ενδεικτικά παραδείγματα αντιδράσεων,

-σε τοξίνες μετά από επαρκή έκθεση π.χ τροφική δηλητηρίαση από βακτηριακές τοξίνες

-δυσανεξίες σε τροφές γενετικής αιτιολογίας π.χ ανεπάρκεια λακτάσης ή ανοσολογικής π.χ κοιλιοκάκη

-άλλες ευαισθησίες μη αλλεργικής αιτιολογίας π.χ σε χρωστικές τροφίμων

Πώς γίνεται η διάγνωση των αλλεργιών;

Η διερεύνηση μιας αλλεργικής αντίδρασης περιλαμβάνει προσεκτική θεώρηση της κλινικής εικόνας επί της εκδήλωσης, λήψη οικογενειακού και ατομικού ιστορικού και μια σειρά από δοκιμασίες εργαστηριακές και μη.

Για την λήψη προσωπικού ιστορικού τι ερωτάται ο ασθενής;

Όσον αφορά την υποπτευόμενη αλλεργία, ενδεικτικά ερωτάται για

-την ηλικία πρωτο-εκδήλωσής της

-την ύπαρξη ή μη εποχιακής εμφάνισής της

-την συσχέτιση με έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα του οικιακού ή εργασιακού περιβάλλοντος π.χ σε ζώα, σκόνη κτλ

-την ύπαρξη παραγόντων στην καθημερινότητά του που μπορεί να οφείλονται για επίταση της συμπτωματολογίας που τη συνοδεύει π.χ στρες, κατανάλωση φαρμακευτικού σκευάσματος

       Η λήψη ενός εμπεριστατωμένου ιστορικού κατευθύνει τον ιατρό στο να περιορίσει τα πιθανά αλλεργιογόνα και να επιλεγούν κατάλληλες διαγνωστικές δοκιμασίες.

Πως δύναται να πιστοποιηθεί μια αλλεργία;

Υπάρχει πλήθος από δοκιμασίες που μπορούν να εφαρμοστούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Εργαστηριακές αιματολογικές εξετάσεις

Προσδιορισμός στο αίμα

-ειδικών IgE αντισωμάτων έναντι συγκεκριμένων αλλεργιογόνων

-ολικής ανοσοσφαιρίνης Ε για τη διαπίστωση γενικά αλλεργικής διεργασίας σε εξέλιξη

-αριθμού ηωσινόφιλων λευκοκυττάρων στη γενική εξέταση, που είθισται να αυξάνονται σε αλλεργία

-ισταμίνης και/ή τρυπτάσης που επικουρεί στη διάγνωση της αναφυλαξίας ή του συνδρόμου ενεργοποίησης σιτευτικών κυττάρων

Δερματικές δοκιμασίες

-νυγμού (skin prick tests)

-επικόλλησης επιθέματος (atopy patch tests)

-ενδοδερμική ένεση αλλεργιογόνου

Άλλες

-χορήγηση από του στόματος τροφής που πιθανώς ενοχοποιείται, υπό ιατρική επίβλεψη

-αποστέρηση ύποπτης για αλλεργία τροφής από το διαιτολόγιο και παρακολούθηση κλινικής πορείας

Πως αντιμετωπίζονται οι αλλεργίες;

Πρόληψη

Υπάρχουν ενδείξεις ότι παιδιά που έχουν θηλάσει, όπως και αυτά που έχουν μεγαλώσει σε μη «στείρο» περιβάλλον (μη υπερβολικής καθαριότητας) αναπτύσσουν λιγότερες υπερευαισθησίες τύπου Ι και IV. Κατά συνέπεια, μια μητέρα μπορεί να ωφελήσει το παιδί της με το να επιδιώξει τον θηλασμό του, την εξασφάλιση οικογενειακού περιβάλλοντος χωρίς καταχρήσεις απολυμαντικών και αποφυγής του κατ’ οίκων περιορισμού του.

Αποφυγή έκθεσης σε αλλεργιογόνα, επί εγκατεστημένης αλλεργίας

Το άτομο που έχει διαγνωσμένη ευαισθητοποίηση σε ένα ή και περισσότερα αλλεργιογόνα, οφείλει να αποφεύγει την έκθεση σε αυτά. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της τροφικής ή φαρμακευτικής αλλεργίας, όπου ενδείκνυνται ο δια βίου αποκλεισμός του συγκεκριμένου φαγητού στην πρώτη περίπτωση, και της φαρμακευτικής ουσίας στη δεύτερη.

Απευαισθητοποίηση

Η απευαισθητοποίηση σε συγκεκριμένο αλλεργιογόνο, πραγματοποιείται με συστηματικές ενέσεις του επίμαχου αντιγόνου, ξεκινώντας από πολύ μικρές δόσεις σε προοδευτικά αυξανόμενες. Κατά τον τρόπο αυτό, ελαττώνονται τα επίπεδα των IgE αντισωμάτων στο αίμα, ενώ ο οργανισμός αναγκάζεται να αναπτύξει άλλης τάξης αντισώματα IgG, προστατευτικά έναντι του αλλεργιογόνου.

Βραχυπρόθεσμη συμπτωματική θεραπεία

Ανάλογα με το είδος και την βαρύτητα των συμπτωμάτων η ανακούφιση/καταστολή τους επιτυγχάνεται με την χορήγηση διαφόρων φαρμακευτικών ουσιών από το στόμα/δέρμα/μύτη. π.χ αντιισταμινικών, κορτιζονούχων, αποσυμφορητικών. Σε απειλητικές για τη ζωή περιπτώσεις όπου υπάρχει ιατρική παρακολούθηση, ενίονται ενδοφλεβίως και κατά σειρά επινεφρίνη, ένα αντιισταμινικό και κορτιζόνη. Άτομα με ιστορικό αναφυλαξίας επιβάλλεται να έχουν πάντα μαζί τους kit με ενέσιμη επινεφρίνη.