AIDS – η μάστιγα του αιώνα μας
AIDS (σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας/ Acquired Immunodeficiency Syndrome) – η μάστιγα του αιώνα μας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας υπολογίζεται ότι περίπου 37 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus/ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας).
Οι περισσότερες μολύνσεις έχουν καταγραφεί σε χώρες χαμηλού βιοτικού επιπέδου, κυρίως της Αφρικανικής ηπείρου, γεγονός που αποδίδεται τόσο στις περιορισμένες δυνατότητες διαγνωστικού ελέγχου και θεραπείας, όσο και στην πλημμελή ενημέρωση και εφαρμογή προληπτικών μέτρων.
Τι είναι ο HIV ιός;
Ο HIV είναι ένας ρετροϊός (με RNA γενετικό υλικό δηλ) που δύναται να προκαλέσει το σύνδρομο που καλούμε AIDS.
Οι όροι HIV λοίμωξη και AIDS είναι ταυτόσημες;
Οι παραπάνω όροι δεν είναι ταυτόσημοι. Ο όρος AIDS προσδιορίζει την κλινική εικόνα HIV λοίμωξης προχωρημένου σταδίου.
Ο οργανισμός έχει HIV λοίμωξη από τη στιγμή που εισέλθει ο ιός στον οργανισμό (οροθετικό άτομο). Ανάλογα με το πόσο πρόσφατη είναι η μόλυνση μπορεί να συνοδεύεται με ή χωρίς συμπτώματα.
Συγκεκριμένα, AIDS καλούμε την κατάσταση της εξασθένησης του ανοσοποιητικού συστήματος, που επήλθε σε κάποια στιγμή της ζωής και δεν κληρονομήθηκε, επιφέροντας αδυναμία του οργανισμού να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κακοήθειες και λοιμώξεις από ιούς, βακτήρια και μύκητες.
Ποιους αφορά κυρίως;
Η συντριπτική πλειοψηφία των νεοδιαγνωσθέντων οροθετικών αφορά ομοφυλόφιλους άντρες μεταξύ 30-39 ετών, καθώς ο ιός μεταδίδεται κυρίως με το πρωκτικό σεξ, που αναπόφευκτα συνοδεύεται από τραυματισμούς του βλεννογόνου του εντέρου.
Που αποδίδεται η πτωτική τάση στην Ελλάδα στις νέες μολύνσεις και θανάτους;
Η θετική αυτή εξέλιξη αποδίδεται τόσο στην εκτεταμένη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, όσο και στην αυξημένη κάλυψη των HIV οροθετικών ατόμων με αντιρετροϊκή αγωγή.
Πόσος χρόνος μεσολαβεί από τη στιγμή της μόλυνσης από τον ιό έως την εκδήλωση του AIDS;
Το χρονικό διάστημα αυτό ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που καθορίζουν πόσο ισχυρό είναι το ανοσοποιητικό σύστημα του νοσούντα και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του.
Παράγοντες που καθορίζουν την εξέλιξη της νόσου είναι γενετικοί παράγοντες, η ηλικία και ο τρόπος ζωής. Ο ασθενής που δε λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ,συνήθως μεταπίπτει στο όψιμο αυτό στάδιο της λοίμωξης , μέσα σε μια δεκαετία από την αρχική μόλυνση.
Πως δρα ο HIV ιός;
Ο ιός επιτίθεται σε μια κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων τα CD4 ή T helper λεμφοκύτταρα, που συμμετέχουν στην άμυνα του οργανισμού. Δύο έως οχτώ εβδομάδες από τη μόλυνση ο οργανισμός αντιδρά με την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του ιού.
Με το πέρας του χρόνου χωρίς τη λήψη θεραπευτικού σχήματος, αυξάνεται το ιϊκό φορτίο (αναπαράγεται ο ιός μέσα στα προσβεβλημένα κύτταρα) και ελαττώνεται ο αριθμός των CD4 κυττάρων, γιατί αυτά καταστρέφονται. Όταν ο αριθμός τους πέσει αρκετά έχουμε την εμφάνιση κλινικής εικόνας AIDS.
Σύμφωνα με το CDC,η διάγνωση του AIDS τίθεται όταν ο αριθμός των CD4 κυττάρων στην κυτταρομετρία ροής προσδιορίζεται σε μικρότερο του 200 κυττάρα/κκχ.
Πώς μπορεί να μεταδοθεί ο ιός από οροθετικό άτομο;
- -Με σεξουαλική επαφή (κολπική-στοματική-πρωκτική) με κάποιο HIV οροθετικό άτομο, χωρίς τη χρήση προφυλακτικού*
*Η ταυτόχρονη ύπαρξη κάποιου αφροδίσιου νοσήματος π.χ χλαμυδιακή λοίμωξη, φαίνεται ότι αυξάνει την πιθανότητα μόλυνσης από HIV στη συνεύρεση με οροθετικό άτομο.
- -Από την HIV οροθετική μητέρα στο παιδί της κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού ή του θηλασμού.
- -Με τη μετάγγιση μολυσμένου αίματος **
**Η εντατικοποίηση των σημερινών ελέγχων μονάδων αίματος προς μετάγγιση και των παραγώγων του έχει ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα αυτή.
- -Με κοινόχρηστες σύριγγες ή βελόνες.
Ο HIV μεταδίδεται με την κοινή επαφή ή συνύπαρξη σε κοινόχρηστους χώρους (πισίνες ,ντους);
Ο HIV δεν μεταδίδεται π.χ με εναγκαλισμό, φιλί, απλή χειραψία, βήχα ή φτέρνισμα, ούτε μεταδίδεται μέσω νερού. Βρίσκεται σε βιολογικά υγρά (αίμα, σπέρμα ή κολπικά υγρά) και δεν επιβιώνει για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός σώματος.
Ποιά τα πιθανά συμπτώματα της HIV λοίμωξης;
Η κλινική εικόνα εξαρτάται από το στάδιο της λοίμωξης και την ηλικία της μόλυνσης του ασθενούς.
Το έμβρυο ή νεογνό που μολύνθηκε από τη μητέρα του μπορεί να αναπτύξει συμπτώματα μέσα στην πρώτη διετία. Χωρίς θεραπεία προκύπτει καθυστερημένη ανάπτυξη, συχνές αδιαθεσίες και συχνά επεισόδια πνευμονίας.
Γενικότερα, τα συμπτώματα μπορεί να θυμίζουν γριπώδη συνδρομή στην αρχή (πυρετός, κόπωση, πονοκέφαλος, πονόλαιμος, εξανθήματα) και διογκωμένους λεμφαδένες . Όσο επιδεινώνεται η κατάσταση επιτείνονται και τα παραπάνω συμπτώματα, το άτομο ταλαιπωρείται από ευκαιριακές λοιμώξεις και βιώνει ραγδαία απώλεια βάρους και νυχτερινούς ιδρώτες.
Υπάρχει κάποιο διαθέσιμο εμβόλιο για την πρόληψη της μετάδοσης του HIV;
Δυστυχώς δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα κάποιο αποτελεσματικό εμβόλιο έναντι του HIV.
Τι συμβαίνει με το ιατρικό απόρρητο στην περίπτωση των οροθετικών;
Στην Ελλάδα, η εξέταση για τη διάγνωση της HIV λοίμωξης είναι εμπιστευτική ή ανώνυμη. Άπαξ και ένα άτομο διαγνωσθεί με AIDS ο μόνος αρμόδιος να ενημερώσει τρίτους είναι ο ίδιος. Χωρίς τη συγκατάθεσή του απαγορεύεται η δημοσιοποίηση της ιατρικής του κατάστασης. Οφείλει όμως ο οροθετικός να ενημερώσει το σεξουαλικό του σύντροφο για την κατάστασή του, προς αποφυγή μετάδοσης του ιού, όπως και το περιβάλλον εργασίας του αν χειρίζεται βελόνες.
Ποιοι θεωρούνται υψηλού κινδύνου για μόλυνση από τον ιό HIV;
Άτομα που έχουν υιοθετήσει συμπεριφορές υψηλού κινδύνου οφείλουν να ελέγχονται εντατικά, τουλάχιστον 1 φορά ετησίως. Σε αυτούς συγκαταλέγονται:
-άτομα που έχουν κάνει σεξ με γνωστό οροθετικό ή χρήστη ενδοφλέβιων ναρκωτικών ή με πολλαπλούς συντρόφους χωρίς προφύλαξη, από την τελευταία φορά εξέτασης
-ομοφυλόφιλοι ή αμφισεξουαλικοί άντρες
-χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών
-άτομα με καταγωγή από χώρες αυξημένης επίπτωσης
-τα εκδιδόμενα άτομα επ’ αμοιβή υποχρεούνται από το νομοθέτη να ελέγχονται ανά 3μηνο
Προτείνεται η μεμονωμένη εξέταση για HIV σε άτομα που δεν επιδίδονται σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου;
Η εξέταση συνιστάται και σε
-άτομα που έχουν υποστεί μετάγγιση αίματος πριν το 1985, οπότε και άρχισαν οι συστηματικοί έλεγχοι των μονάδων αίματος για HIV
-επαγγελματίες υγείας που εκτέθηκαν σε παράγωγα αίματος κατά την εργασία τους
-διαγνωσθέντες με ηπατίτιδα ή κάποιο αφροδίσιο νόσημα
-γυναίκες κατά τον προγεννητικό έλεγχο στην αρχή της εγκυμοσύνης και στο γ’ τρίμηνο πριν την 36η εβδομάδα
-δότες βιολογικού δείγματος (π.χ αίμα)
-θύματα σεξουαλικής κακοποίησης
Πώς τίθεται η διάγνωση;
Η διάγνωση για HIV λοίμωξη είναι εργαστηριακή υπόθεση και γίνεται με απλή αιμοληψία. Ανιχνεύονται αντισώματα έναντι του ιού που παράγει ο οργανισμός και μπορεί να γίνει μετά από την «περίοδο παραθύρου».
«Περίοδος παραθύρου» καλείται το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή της μόλυνσης με τον HIV μέχρι και τη δυνατότητα ανίχνευσης αντισωμάτων για τον ιό. Γι’ αυτό και συστήνεται η διαγνωστική εξέταση για τον HIV να γίνεται 6-8 εβδομάδες (περίοδος παραθύρου) μετά την πιθανή έκθεση στον ιό.
Ο μοριακός έλεγχος με τον οποίο μετράται ιϊκό φορτίο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τον έλεγχο αντισωμάτων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι στα άτομα με πιθανολογούμενη πρωτολοίμωξη , στους δότες αίματος και στα νεογνά HIV οροθετικών μητέρων.
Ποια η σημασία της έγκαιρης εργαστηριακής εξέτασης;
Η όσο το δυνατόν συντομότερη διάγνωση της μόλυνσης, όπως γίνεται κατανοητό επιτρέπει στον οροθετικό να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του, ώστε να αποφύγει τη μόλυνση και άλλων και να λάβει αντιρετροϊκή αγωγή περιορίζοντας την εξέλιξη της νόσου.
Η συστηματική χρήση προφυλακτικού, η αποφυγή των προαναφερθέντων επικίνδυνων συμπεριφορών και ο έγκαιρος έλεγχος για HIV και άλλα αφροδισιακά νοσήματα σε υποψία μόλυνσης, αποτελούν τον καλύτερο τρόπο πρόληψης.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες προληπτικού ελέγχου, μπορείτε να απευθυνθείτε σε βιοπαθολογικό ιατρείο της περιοχής σας που υπάρχει στο Vriskodiagnostiko.gr