Εργαστηριακός έλεγχος ψυχοδραστικών ουσιών κατάχρησης (Drugs of Abuse testing, DOA)

Ο έλεγχος ψυχοδραστικών ουσιών κατάχρησης είναι μια εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία,που προϋποθέτει εξειδικευμένη γνώση κατά την αξιολόγηση και κλινική συνεκτίμηση.

Ποιες ουσίες αποκαλούμε ψυχοδραστικές;

Ψυχοδραστική ονομάζουμε οποιαδήποτε ουσία φυσική ή εργαστηριακά παρασκευασμένη, που η κατανάλωσή της επιφέρει μεταβολή σε μια ή περισσότερες λειτουργίες του οργανισμού, επιδρώντας κατασταλτικά ή διεγερτικά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

Όταν η χρήση μιας τέτοιας ουσίας γίνεται με τρόπο που αποκλίνει από τον αποδεκτό, τόσο σε ποιοτικό όσο και ποσοτικό επίπεδο και δεν εξυπηρετεί τον σκοπό για την οποία κατασκευάστηκε, προσδιορίζεται ως καταχρηστική.

Εθισμός και εξάρτηση είναι έννοιες ταυτόσημες;

Οι δυο έννοιες δεν είναι ταυτόσημες.

Ουσιαστικά ο εθισμός αποτελεί μια πρόδρομη κατάσταση της εξάρτησης, όπου το άτομο αναπτύσσει τη συνήθεια της χρήσης με ταυτόχρονη αδυναμία να την ελέγξει ή να τη διακόψει.

Σε έδαφος μεγάλων ψυχολογικών ελλειμάτων δύναται η συνήθεια να γίνει ακαταμάχητη, επιφέροντας πλήρη διαταραχή της προσωπικότητας του ατόμου και καθορίζοντας τη συμπεριφορά του και την αλληλεπίδραση με τον κοινωνικό του περίγυρο. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο χαρακτηρίζεται ως εξαρτημένο.

Ο χρόνος μετάπτωσης σε πλήρη εξάρτηση εξαρτάται από την ηλικία έναρξης, τη χρονιότητα της χρήσης, τη φύση της ουσίας και από κοινωνικούς παράγοντες.

Πόσο συχνή είναι η ανάπτυξη εθισμού στους χρήστες;

Στην πραγματικότητα το ποσοστό των χρηστών που αναπτύσσουν εθισμό είναι μικρό. Το πόσο ευάλωτο θα είναι το άτομο εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες γενετικούς, περιβαλλοντικούς και αναπτυξιακούς. Πιο επιρρεπή να εθιστούν είναι τα άτομα

-με οικογενειακό ιστορικό χρήσης

-με υπάρχουσα νευρολογική συνδρομή (π.χ ψύχωση)

-που άρχισαν τη χρήση στην εφηβεία

-που βίωσαν κάποιο τραυματικό γεγονός

-που κινούνται σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου (π.χ γκέτο)

Πως δρουν οι DOA;

Όλες αυτές οι ουσίες δεσμεύονται από εγκεφαλικούς νευροϋποδοχείς και προκαλούν έντονη αύξηση της έκκρισης ουσιών (π.χ ντοπαμίνη) στις οποίες οφείλονται και τα συνοδά αισθήματα ευφορίας που βιώνει ο χρήστης.

Τι ονομάζουμε στερητικό σύνδρομο; Συνοδεύει πάντα τη διακοπή χρήσης DOA;

Η εικόνα στέρησης περιλαμβάνει συμπτώματα οργανικά (π.χ ταχυκαρδίες, ρίγος) και ψυχογενή (π.χ άγχος, ευερεθιστότητα). Η ψυχική εξάρτηση σε αντίθεση με την σωματική, δεν είναι ολιγοήμερη και εκεί έγκειται και η δυσκολία στην προσπάθεια αποτοξίνωσης και εντέλει η αποτυχία απεξάρτησης.

Ποιες ουσίες προσδιορίζονται με τον όρο ναρκωτικά;

Ο όρος ναρκωτικά (narcotic) προέρχεται από την ελληνική λέξη νάρκη (λήθαργος) και αρχικά προσδιόριζε όλες τις ουσίες που χρησιμοποιούνταν για επίτευξη αναισθησίας και αναλγησίας.

Σήμερα είθισται να χρησιμοποιείται για να περιγράψει αποκλειστικά τις παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες.

Πόσο εύκολη είναι η διακοπή της χρήσης;

Η διακοπή της χρήσης άπαξ και έχει εγκατασταθεί η συνήθεια δεν είναι απλή υπόθεση. Το άτομο πρέπει να έχει εξασφαλίσει εναλλακτικές πηγές ευχαρίστησης ,να αποκοπεί από περιβάλλοντα και συναναστροφές που έχει συνδέσει με τη χρήση DOA και αν χρειάζεται, να αναζητήσει ιατρική παρέμβαση.

Ποιες ουσίες περιλαμβάνει ένας DOA έλεγχος;

Ένας DOA εργαστηριακός έλεγχος (συνήθως σε δείγμα ούρων) περιλαμβάνει την εξέταση μιας πλειάδας ουσιών κατάχρησης, στις οποίες περιλαμβάνονται

-διεγερτικά (π.χ κοκαΐνη)

– κατασταλτικά (π.χ αλκοόλη)

– αναλγητικά οπιοειδή (π.χ ηρωίνη)

– παραισθησιογόνα (π.χ LSD)

Τι σημαίνει ένα θετικό εύρημα στον έλεγχο ουσιών κατάχρησης;

Ο εργαστηριακός έλεγχος ξεκινά με την εκτέλεση αρχικά μιας εγκεκριμένης ανοσοδοκιμασίας, δηλαδή με μια μέθοδο που στηρίζεται στη χρήση αντισωμάτων που αναγνωρίζουν την ψυχοδραστική ουσία, ακόμη και σε χαμηλή συγκέντρωση.

 Ένα θετικό αποτέλεσμα για μια ουσία απλά δηλώνει, ότι προσφάτως ο εξεταζόμενος κατανάλωσε την ουσία. Δε μπορεί να πιστοποιήσει, ούτε να αποκλείσει το ενδεχόμενο να βρίσκεται ο εξεταζόμενος υπό την επήρεια τη στιγμή της λήψης ή το ενδεχόμενο να βρίσκεται στον οργανισμό η προσδιοριζόμενη ουσία σε ποσότητα που να έχει ψυχολογική επίδραση. Η τοξικότητα μιας τέτοιας ουσίας είναι δοσοεξαρτώμενη και χρονοεξαρτώμενη.

Το διάστημα για το οποίο η εξέταση παραμένει θετική εξαρτάται από το είδος της ουσίας. Τυπικά η ουσία ανιχνεύεται μέσα σε κάποια λεπτά απο την κατανάλωση και συνεχίζει να ανιχνεύεται για μέρες ή και εβδομάδες αναλόγως.

Επί την εύρεση θετικού αποτελέσματος είθισται να εκτελείται επιβεβαιωτικά νέα εξέταση του δείγματος, με την εξειδικευμένη μέθοδο που καλείται αεριοχρωματογραφία/φασματομετρία μάζας. Για τη διάγνωση της επήρειας επιβάλλεται η συνεκτίμηση του εργαστηριακού αποτελέσματος με την κλινική εικόνα και το ατομικό ιστορικό του εξεταζομένου, προς αποφυγή παρερμηνειών.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες προληπτικού ελέγχου, μπορείτε να απευθυνθείτε σε βιοπαθολογικό ιατρείο της περιοχής σας που υπάρχει στο Vriskodiagnostiko.gr