Η νόσος 𝐀𝐥𝐳𝐡𝐞𝐢𝐦𝐞𝐫’𝐬 (𝐀𝐃)

Η νόσος 𝐀𝐥𝐳𝐡𝐞𝐢𝐦𝐞𝐫’𝐬 (𝐀𝐃) αποτελεί τη συχνότερη μορφή άνοιας στους ενήλικες (60-80 % των περιπτώσεων) και είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος. Η συνήθης ηλικία έναρξης της συμπτωματολογίας είναι αυτή των 60 ετών. Η εκδήλωση της ασθένειας σε μικρότερη ηλικία, περί την 5η δεκαετία της ζωής, παρατηρείται στο 1% των περιπτώσεων AD και εμφανίζει οικογενή χαρακτήρα.

Ποια τα συμπτώματα της 𝐀𝐃;

Στα πρώιμα στάδια

• δυσκολία ανάκλησης γεγονότων από τη μνήμη, του πρόσφατου παρελθόντος

• δυσχέρεια στην εκμάθηση και απομνημόνευση νέων πληροφοριών

Με το πέρας του χρόνου

• μνημονικό κενό πρόσφατου παρελθόντος ή κριτικής ικανότητας

• δυσκολία έκφρασης ή επιτέλεσης εργασιών της καθημερινότητάς ή εφαρμογής οδηγιών

• αδυναμία αναγνώρισης οικείων προσώπων ή πραγμάτων

• αποπροσανατολισμός σε χρόνο και αργότερα σε τόπο

• αλλαγή στον χαρακτήρα ή σημάδια κατάθλιψης

• περίεργη συμπεριφορά (ο ασθενής μπορεί να ξεχνά πόρτες ξεκλείδωτες, να περιπλανιέται άσκοπα, να εκδηλώνει εμμονές)

• παραισθήσεις

• επιθετικότητα

Που οφείλονται τα συμπτώματα της ασθένειας;

Υπάρχει ένας βαθμός αβεβαιότητας στην επιστημονική κοινότητα για τα ακριβά αίτια της εκδήλωσης της AD. Εικάζεται ότι ενοχοποιείται για τη διαταραχή επικοινωνίας ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα αυτών των ασθενών, η συσσώρευση στον εγκέφαλο 2 πρωτεϊνών (β-αμυλοειδές, tau πρωτεΐνη) και τα ελαττωμένα επίπεδα ενός νευροδιαβιβαστή (ακετυλοχολίνη).

Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης;

• η αύξηση της ηλικίας

• το θετικό οικογενειακό ιστορικό (συγγενής πρώτου βαθμού με διάγνωση AD)

• η ανίχνευση του γονιδίου APOE4 που συσχετίζεται με τη νόσο σε γενετικό έλεγχο

Πως γίνεται η διάγνωση της 𝐀𝐃;

Το άτομο που εκδηλώνει τη νόσο, συχνά δεν αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Τα ελλείματα μνήμης και οι αλλαγές συμπεριφοράς συνήθως γίνονται αντιληπτά από τους οικείους του, που οφείλουν να τον κινητοποιήσουν, ώστε να προστρέξει στον ιατρό το συντομότερο.

Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη εξέταση για τη νόσο, αλλά η διερεύνηση στοχεύει και στον αποκλεισμό άλλων οργανικών διαταραχών με συμπτώματα παρόμοια της AD.

Ο έλεγχος περιλαμβάνει τα της διερεύνησης άνοιας. Ο ιατρός λαμβάνει υπόψιν το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, εφαρμόζει νευρολογικά τεστ προς αξιολόγηση της νοητικής του κατάστασης και ενδεχομένως υποβάλλει τον ασθενή σε απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου, όπως και οσφυονωτιαία παρακέντηση (β-αμυλοειδές, tau πρωτεΐνη). Στις αιματολογικές εξετάσεις συμπεριλαμβάνονται γενική εξέταση αίματος με επίχρισμα περιφερικού αίματος και μέτρηση των επιπέδων Β12, ομοκυστεΐνης, φυλλικού οξέως και της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH).

Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει και η δυνατότητα γονιδιακού ελέγχου (APOE4) , που δεν επιβεβαιώνει ή αποκλείει τη νόσο, απλά συνεπικουρεί στην εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας να αναπτύξει το άτομο AD.

Υπάρχει θεραπεία;

Μέχρι σήμερα ΔΕΝ υπάρχει θεραπεία. Η νόσος χαρακτηρίζεται από σταδιακή έκπτωση των νοητικών λειτουργιών μέχρι το θάνατο.

Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις στοχεύουν στην όσο το δυνατόν καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων και στην επιβράδυνση της εκφύλισης, με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν γίνονται σε φάση που ο ασθενής δεν παρουσιάζει συμπτωματολογία (υπάρχουν απλά βιολογικές ενδείξεις αρχόμενης νόσου) ή όταν αυτή είναι ακόμη ήπια. Σε αυτές συγκαταλέγονται η χορήγηση φαρμακευτικών παραγόντων (π.χ αναστολείς χολινεστεράσης) και η ψυχιατρική παρακολούθηση, προς ανακούφιση πιθανής κατάθλιψης ή αντιμετώπισης επιθετικότητας.

Ποια η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης;

Η πρώιμη διάγνωση της νόσου και συνακόλουθη προσαρμογή του ατόμου στα δεδομένα αυτά (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υιοθέτηση άλλων συνηθειών), μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να δώσει την ευκαιρία στον ασθενή να προγραμματίσει κινήσεις μελλοντικές, προς εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής του ιδίου και των οικείων του.

Υπάρχει δυνατότητα πρόληψης;

Στην περίπτωση του AD, όπως και σε άλλες μορφές άνοιας, θεωρείται ότι το συστηματικό διάβασμα, η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής (μεσογειακή διατροφή, αποφυγή καπνίσματος, τακτική ήπια άσκηση, επαρκής βραδινός ύπνος) και ο τακτικός έλεγχος – ιατρική παρακολούθηση αρτηριακής πίεσης και μεταβολισμού γλυκόζης – λιπιδίων λειτουργούν ως ανασταλτικοί παράγοντες εκδήλωσης.