Κάπνισμα- ένας επικίνδυνος εθισμός
Η αντιμετώπιση του καπνίσματος αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, καθώς το κάπνισμα χαρακτηρίζεται από χρονιότητα και επιφέρει εθισμό. Πέρα από τις οργανικές βλάβες που προκαλεί σε διάφορα συστήματα του καπνιστή, είναι επιζήμιο και για την υγεία του παθητικού καπνιστή του περιβάλλοντός του και συνιστά μια συνήθεια από την οποία η απεξάρτηση δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση.
Με ποιες νόσους συσχετίζεται;
Αποτελεί κύρια αιτία διαφόρων μη θανατηφόρων παθήσεων ποικίλης σοβαρότητας, όπως ρυτίδωση δέρματος, οστεοπόρωση, ανικανότητα, πεπτικό έλκος αλλά και κύρια αιτία πρώιμης θνησιμότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο, καθώς ευθύνεται για την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων. Τα κυριότερα και συχνότερα από αυτά είναι:
• Καρκίνος πνεύμονα (ευθύνεται στο 90% των περιπτώσεων),λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης κ.α
• Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Καρδιαγγειακή νόσος π.χ εμφράγματα, εγκεφαλικά
• Επιπλοκές κύησης σε εγκυμονούσες που καπνίζουν π.χ γέννηση ελλιποβαρούς νεογνού
• Αύξηση θνησιμότητας βρεφών που εκτείθονται σε παθητικό κάπνισμα π.χ εμφάνιση άσθματος και συνδρόμου αιφνιδίου βρεφικού θανάτου (SIDS).
Από τι επηρεάζεται το προσδόκιμο επιβίωσης;
Επηρεάζεται από
– την ηλικία έναρξης : στην ηλικία των 15 υπολογίζεται ότι μειώνεται κατά 8 χρόνια, ενώ των 25 κατά 4 χρόνια!
– πόσο βαρύς καπνιστής είναι: ένα άτομο 25 ετών που καπνίζει ένα πακέτο την ημέρα εκτιμάται ότι θα ζήσει 4,6 χρόνια λιγότερο από το προβλεπόμενο, ενώ αν καπνίζει 2 πακέτα τη μέρα θα ζήσει λιγότερο 8,3 χρόνια!
Τι στοιχεία έχουμε για το κάπνισμα στην Ελλάδα;
Στη χώρα μας πάνω από 19.000 άτομα πεθαίνουν από το κάπνισμα ετησίως και τα ποσοστά καπνιστών στην ηλικία των 17 – 18 ετών είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Η διακοπή του καπνίσματος επιφέρει άμεσα οφέλη για την υγεία μας;
Τα πλεονεκτήματα της διακοπής του καπνίσματος είναι τεράστια και άμεσα για γυναίκες και άντρες όλων των ηλικιών, ανεξάρτητα από το πόσο καιρό κάποιος είναι καπνιστής και πόσο έχει καπνίσει στη ζωή του. Ακόμη και σε καταστάσεις όπου οι βλάβες των οργάνων είναι μη αναστρέψιμες, η διακοπή ανακόπτει την περαιτέρω επιδείνωση της υγείας του ατόμου. Όσο πιο γρήγορα απεξαρτηθεί, τόσο το καλύτερο. Εκτιμάται ότι όταν κανείς κόψει το κάπνισμα πριν από την ηλικία των 50 ετών, μειώνεται ο κίνδυνος επικείμενου θανάτου στην επόμενη 15ετία κατά 50%, σε σχέση με αυτούς που συνεχίζουν.
Πόσο εύκολο είναι να σταματήσει κανείς το κάπνισμα;
Η προσπάθεια να διακόψει κάποιος το κάπνισμα, δεν στέφεται πάντα με επιτυχία, καθώς παράγοντες που επιδρούν στην αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος είναι εξατομικευμένοι, όπως π.χ ο βαθμός της αποφασιστικότητας του υποψηφίου και τα πιθανά συμπτώματα της αποστέρησης.
Υπάρχουν χρήσιμες οδηγίες για να βελτιστοποιηθούν οι πιθανότητες για επιτυχημένη διακοπή καπνίσματος;
• Ορισμός ημερομηνίας οριστικής διακοπής καπνίσματος. Συχνά επιλέγεται μια ημερομηνία ιδιαίτερης σημασίας για το άτομο π.χ γενέθλια ή σε περίοδο διακοπών
• Κοινοποίηση της πρόθεσης στο οικείο περιβάλλον και ζήτηση στήριξης κατά την προσπάθεια
• Σταδιακή μείωση του αριθμού των τσιγάρων μέχρι την επικείμενη ημερομηνία
• Αναζήτηση συμβουλευτικής από τον προσωπικό του ιατρό ή ψυχολόγο
• Αφαίρεση από τον χώρο εργασίας και κατοικίας πολλών συναφών με το κάπνισμα προϊόντων (π.χ τασάκια, εφεδρικά πακέτα)
• Προετοιμασία ψυχολογική για επικείμενες δυσκολίες
• Ένταξη γυμναστικής στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα και διαμόρφωση δίαιτας προς αποφυγή αύξησης βάρους
• Αποφυγή χώρων και ατόμων που έχει συσχετίσει με τη συνήθεια του καπνίσματος
• Να φροντίσει κανείς να έχει πρόχειρα υποκατάστατα σε περίπτωση επιτακτικής επιθυμίας π.χ τσίχλες
Πώς μπορεί η συμβουλευτική να βοηθήσει;
Μέσω της συζήτησης μπορεί ο υποψήφιος να απαντήσει σε ερωτήματα του τύπου:
-που οφείλεται μια προηγούμενη αποτυχημένη απόπειρα
-ποιες καταστάσεις πυροδοτούν την ανάγκη καπνίσματος π.χ ένας στρεσογόνος παράγοντας ή η κατανάλωση αλκοόλ
-ποια πιθανά συμπτώματα αποστέρησης νικοτίνης μπορεί να βιώσει π.χ αγχώδη διαταραχή, ευερεθιστότητα ή ληθαργικότητα, δυσκολίες συγκέντρωσης και ύπνου, πρόσληψη βάρους κ.α και πως μπορούν να μετριαστούν αυτά π.χ με επιθέματα νικοτίνης, εισπνευστήρες, παστίλιες κ.α
Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα αποστέρησης νικοτίνης όταν εμφανίζονται;
Τα συμπτώματα αυτά, γενικά κορυφώνονται τις πρώτες τρεις μέρες από την οριστική διακοπή του καπνίσματος και ελαττώνονται σε ένταση μέσα στις επόμενες τρεις με τέσσερις εβδομάδες. Η ένταση και διάρκεια των συμπτωμάτων διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, και συνήθως είναι αυξημένες σε βαρύτερους καπνιστές.
Τι διασφαλίζει τελικά μια επιτυχημένη διακοπή καπνίσματος;
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο συνδυασμός νικοτινικού υποκατάστατος και συμβουλευτικής είναι ο πιο αποτελεσματικός.
Συνιστάται η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων;
Οι μακροχρόνιες συνέπειες του ατμίσματος δεν είναι ακόμη γνωστές. Πάντως δεν συνιστάται από τους γιατρούς, γιατί το άτομο συνεχίζει εκτίθεται σε χημικές ουσίες τοξικές και δυνητικά καρκινογόνες.
Αυξάνεται πάντα το βάρος μετά τη διακοπή;
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι το άτομο αποκτά κάποια παραπανίσια κιλά αν δεν προσέξει. Δε θα πρέπει να μας προβληματίζει όμως, γιατί και με κατάλληλα μέτρα περιορίζεται το φαινόμενο και το γενικότερο όφελος από τη διακοπή του καπνίσματος είναι τεράστιο και αξίζει τον κόπο η προσπάθεια.
Η οριστική διακοπή του καπνίσματος αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια πρόκληση, αλλά είναι εφικτή. Χρειάζεται θέληση, επιμονή και προγραμματισμό. Δεν πρέπει κανείς να εγκαταλείπει την προσπάθεια, ακόμη και όταν η προηγούμενη απόπειρα δεν στέφθηκε με επιτυχία.
