Καρκίνος του προστάτη

Καρκίνος του προστάτη-ένας από τους συχνότερους καρκίνους του ανδρικού πληθυσμού παγκοσμίως

Ο καρκίνος του προστάτη εκτιμάται ότι είναι δεύτερος σε συχνότητα εκδήλωσης μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, στον ελληνικό ανδρικό πληθυσμό. Παρά την αυξημένη του επίπτωση (ιδιαίτερα στις χώρες με υψηλό κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο), τα ποσοστά θνησιμότητας είναι χαμηλά, γιατί συνήθως αναπτύσσεται αργά και γιατί με την συστηματοποίηση των ελέγχων ανακαλύπτεται σε πρώϊμο στάδιο.

Τι είναι ο προστάτης;
Είναι ένας αδένας του γεννητικού συστήματος του άνδρα σε σχήμα και μέγεθος καστάνου, που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη , μπροστά από το τελικό τμήμα του εντέρου, το ορθό και διελαύνεται από την αρχική μοίρα της ουρήθρας.
Παράγει υγρό που αποτελεί περίπου το 15% του όγκου του σπέρματος, περιέχει δε ουσίες και ένζυμα απαραίτητα για τη σωστή φυσιολογία του και συνεπώς την επίτευξη γονιμοποίησης. Με την πάροδο του χρόνου ο αδένας αυτός φυσιολογικά υπερτρέφεται (περί τα 50 χρόνια ζωής και έπειτα) και δύναται να επιφέρει δυσκολία στην ούρηση.

Τι είναι ο (ΚΠ) καρκίνος του προστάτη;
Στην κακοήθεια, ο ρυθμός πολλαπλασιασμού των αδενικών κυττάρων του προστάτη και  ο μηχανισμός διαφοροποίησής τους εκτρέπεται από το φυσιολογικό, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συσσωματώματα (όγκοι) μη φυσιολογικών κυττάρων (η αρχιτεκτονική δομή τους αποκλίνει από τη φυσιολογική).

Ποια είναι η κλινική συμπεριφορά του ΚΠ;
Το μέγεθος του αδενοκαρκινώματος, ο ρυθμός ανάπτυξής του, όπως και ο βαθμός διαφοροποίησης των κυττάρων που τον απαρτίζουν ποικίλλει. Έτσι, η κακοήθεια μπορεί να εμφανίζεται ως λιγότερο ή περισσότερο επιθετική με αντίστοιχη κλινική εικόνα (απουσία ή παρουσία συμπτωματολογίας). Στη δεύτερη περίπτωση (όγκος με κύτταρα χαμηλού βαθμού διαφοροποίησης), ο κίνδυνος μεταστάσεων και θνησιμότητας είναι αυξημένος.

Ποια είναι τα συμπτώματα του ΚΠ;
Σε πρώϊμο στάδιο δύναται να απουσιάζουν συμπτώματα. Ακόμη όμως και να υπάρχει συμπτωματολογία αυτή δεν είναι εύκολο να αποδοθεί στην πάθηση αυτή, γιατί μπορεί να χαρακτηρίζει και άλλες νόσους. Τέτοια συμπτώματα για τα οποία μπορεί να ενέχεται ο ΚΠ ,που δεν πρέπει να αγνούνται αλλά να επικοινωνηθούν άμεσα στον θεράποντα ιατρό είναι:
η αδικαιολόγητη
• αύξηση της συχνότητας ούρησης
• επιτακτική ανάγκη για ούρηση
• νυχτερινή ενούρηση
• δυσκολία στην ούρηση
• ελάττωση της ποσότητας ούρων (ολιγουρία, ανουρία)
• αιματουρία
• αιματοσπερμία
• εμφάνιση πόνων στα οστά

Ποιες μέθοδοι υπάρχουν για  έλεγχο του προστάτη για πιθανή κακοήθεια;
Ο προληπτικός έλεγχος που πρέπει να γίνεται από την ηλικία των 50 και ετησίως περιλαμβάνει
• βιοχημικές αιματολογικές εξετάσεις: την εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου PSA – Prostate Specific Antigen (total, free,ratio)
• δακτυλική εξέταση προστάτη (DRE – Digital Rectal Examination)

*αν από το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς προκύπτει αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης ΚΠ, ο έλεγχος του PSA ξεκινά σε μικρότερη ηλικία
Εάν ο θεράποντας ιατρός κρίνει αναγκαίο, επιπρόσθετα και υπό προϋποθέσεις πραγματοποιούνται
• υπολογισμός πυκνότητας PSA (PSA-Density, PSAD πηλίκο της τιμής του PSA προς τον όγκο του προστάτη, ο οποίος υπολογίζεται με τη διορθική υπερηχογραφία.)
• ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις: διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη (TRUS – TRansrectal UltraSonography)
• βιοψία προστάτη (κατά τη διάρκεια διορθικού υπερηχογραφήματος, αν υπάρχουν ύποπτες περιοχές επιλέγονται ιστοτεμάχια προς εξέταση)

Σε ειδικά κέντρα ως επιβεβαιωτικές δοκιμασίες διάγνωσης ή στα πλαίσια  παρακολούθησης /ανταπόκρισης της πάθησης σε θεραπευτική παρέμβαση, δύναται να εκτελεστούν
• Η μαγνητική φασματοσκοπία του προστάτη (MRI prostate spectroscopy)
• Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (PET-CT – Positron Emission Tomography &CT)
• Ανίχνευση του προστατικού καρκινικού γονιδίου 3  στα ούρα (PCA3 – Prostate Cancer gene 3)

Τι είναι το PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο);

Είναι μια πρωτεΐνη η οποία παράγεται τόσο από τα φυσιολογικά όσο και καρκινικά κύτταρα του προστάτη και εκκρίνεται κυρίως στο σπέρμα (όπου χρησιμεύει για τη ρευστοποίησή του) και σε μικρότερη ποσότητα διαφεύγει στην αιματική κυκλοφορία (αυτή ανιχνεύεται στον ορό του εξεταζόμενου).

Είναι επαρκής ο προσδιορισμός της τιμής του PSA για να τεθεί διάγνωση ΚΠ;
Όχι. Χρησιμοποιείται ως αρχική εξέταση ελέγχου. Διαπίστωση υψηλής τιμής PSA για την ηλικία του εξεταζόμενου ή αύξησή της τιμής του μεγαλύτερης από 0,35 ng/ml για PSA <4 ή 0,75 ng/ml για PSA > 4 σε διάστημα 1 έτους από την προηγούμενη εξέταση, χρήζει παραπομπής για εκτέλεση βιοψίας. Η βιοψία θέτει τη διάγνωση του αδενοκαρκινώματος.

Υψηλές τιμές PSA είναι παθογνωμονικές για ΚΠ;
Όχι. Τα επίπεδα του PSA δεν αυξάνονται μόνο στην περίπτωση του αδενοκαρκινώματος, αλλά δύναται και σε άλλες παθήσεις/καταστάσεις σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό:
• άλλες παθήσεις (π.χ προστατίτιδα, καλοήθης υπερτροφία του προστάτη)
• μετά από διέγερση του προστάτη (π.χ εκσπερμάτιση, κατακράτηση ούρων, δακτυλική εξέταση ή βιοψία του προστάτη,κυστεοσκόπηση)

Πότε συνιστάται  να γίνεται η εξέταση PSA;
• πριν τη δακτυλική εξέταση ή τουλάχιστον δύο 24ωρα μετά
• τουλάχιστον δύο 24ωρα μετά από εκσπερμάτιση
• πριν τη βιοψία προστάτη ή τουλάχιστον 1 μήνα μετά

Ο εξεταζόμενος οφείλει πάντα να συμβουλεύεται τον θεράποντα ιατρό του για τον προγραμματισμό της εξέτασης και σε άλλες περιπτώσεις, όπως π.χ εάν έχει προηγηθεί αγωγή για προστατίτιδα .

Επηρεάζεται η μέτρηση του PSA από φαρμακευτική αγωγή;
Ναι. Οι άντρες που πρόκειται να υποβληθούν στην εξέταση πρέπει να ενημερώσουν το γιατρό τους αν παίρνουν
• φάρμακα στα πλαίσια καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη
• κετοκοναζόλη για την αντιμετώπιση μυκητίασης
• φυτοοιστρογόνα

,διότι μπορεί ευθύνονται για μείωση PSA.

Γιατί υπάρχουν διακυμάνσεις στις φυσιολογικές τιμές αναφοράς του PSA με βάση την ηλικία;
Ο προστατικός αδένας αυξάνει σε όγκο με την ηλικία, οπότε παράγει και μεγαλύτερη ποσότητα PSA και αναλόγως έχουν προσαρμοστεί οι τιμές αναφοράς. 

Τι σημαίνει σταδιοποίηση καρκίνου;
Η κακοήθεια κατατάσσεται σε στάδια ανάλογα με το βαθμό εξάπλωσής της (τοπικά, σε λεμφαδένες, αν υπάρχουν μεταστάσεις), που έχει και προγνωστική αξία για την εξέλιξη της νόσου.

Πως αντιμετωπίζεται το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη;
Η θεραπευτική προσέγγιση διαμορφώνεται με βάση το στάδιο της νόσου, την ηλικία ,τη φυσική και συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς. Ποικίλλει από απλή παρακολούθηση για ένα διάστημα, μέχρι πιο επιθετικές παρεμβάσεις (χειρουργική αφαίρεση όγκου, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία).

Όπως ισχύει για όλες τις περιπτώσεις , η πρόληψη σώζει ζωές. Οφείλει ένας άντρας να ελέγχεται  συστηματικά και με συνέπεια, να είναι δε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος όταν έχει συγγενή πρώτου βαθμού που έχει νοσήσει με την ασθένεια αυτή.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες προληπτικού ελέγχου του προστάτη, μπορείτε να απευθυνθείτε σε βιοπαθολογικό ιατρείο της περιοχής σας που υπάρχει στο Vriskodiagnostiko.gr