Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού

Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού

Aπό το 2006 η δεύτερη Πέμπτη κάθε Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως «Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού», με την πρωτοβουλία της Διεθνούς Εταιρείας Νεφρολογίας (The International Society of Nephrology (ISN) και της Διεθνούς Ένωσης Νεφρολογικών Ιδρυμάτων (IFKF), με στόχο την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη Χρόνια Νεφροπάθεια.

Τι είναι τα νεφρά;

Είναι όργανα του ουροποιητικού μας συστήματος , σε σχήμα φασολιού που βρίσκονται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο, στο ύψος των Θ12-Ο3 σπονδύλων.

Ποιος είναι ο ρόλος τους?

 Είναι ζωτικής σημασίας δίδυμα όργανα, που δρουν ως φίλτρο του αίματος και ρυθμιστές του όγκου του, παράγοντας τα ούρα και συμβάλλοντας στην ομοιόσταση του οργανισμού.

Συγκεκριμένα,

• ρυθμίζουν το βαθμό ενυδάτωσης του οργανισμού, τα επίπεδα ηλεκτρολυτών (κάλιο, νάτριο κτλ) και την οξεοβασική ισορροπία (PH κτλ)
• παράγουν ορμόνες

π.χ την ερυθροποιητίνη (EPO) που διεγείρει τον μυελό των οστών για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, τη ρενίνη που συμβάλλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, την καλσιτριόλη για την ομοιοστασία του ασβεστίου κ.α.

• αποβάλλουν πλεονάζουσες ουσίες, άχρηστα μεταβολικά προϊόντα και τοξίνες

Είδη  νεφρικής δυσλειτουργίας

Η έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας είναι μια παθολογική κατάσταση, που μπορεί να είναι αναστρέψιμη ή μη, απειλητική για τη ζωή άμεσα ή δυνητικά και μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια του οργάνου οξεία (εκδηλώνεται σε μέρες ή ώρες) ή χρόνια (προοδευτική που εγκαθίσταται σε διάστημα ολίγων μηνών), που μπορεί να καταλήξει και σε ολική απώλεια της νεφρικής λειτουργίας. Σοβαρή απώλεια της λειτουργίας αυτής οδηγεί σε ανάγκη περιτοναϊκής κάθαρσης, ή αιμοκάθαρσης ή και μεταμόσχευσης.

Η οξεία νεφροπάθεια μπορεί να εκδηλωθεί ως ξαφνική ελάττωση της συχνότητας ούρησης ή με δραματική αύξηση μεταβολικών παραπροϊόντων στο αίμα, ως αποτέλεσμα τραύματος ή λοίμωξης ή φαρμακευτικής πρόσληψης.

Η χρόνια νεφροπάθεια στον αντίποδα, μπορεί να είναι πιο ύπουλη και να  εξελίσσεται σιωπηλά με το πέρας το χρόνου, χωρίς προφανή σημειολογία ή συμπτώματα ή να έχει κλινικά συμπτώματα που να είναι πολύ γενικά για να υποψιάσουν τον ασθενή ότι σχετίζονται με νεφρική δυσλειτουργία. Συχνά αίτια αποτελούν αρρύθμιστοι επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως διαβήτης και υπέρταση.

Έγκαιρη διάγνωση νεφρικής βλάβης

Πότε πρέπει να ανατρέξει στο γιατρό κανείς?

Όταν διαπιστώσει

• αλλαγή στη συχνότητα ούρησης (αύξηση ή ελάττωση διούρησης) ή αλλαγή στην ποσότητα των ούρων
• αλλαγή στα φυσικά χαρακτηριστικά των ούρων (είδος/ένταση χρώματος, δυσάρεστη οσμή, ύπαρξη αφρού ή αίματος κτλ)

Όταν έχει

• πόνο στην ούρηση ή/κ πόνο στην πλάτη ή κοιλιά
• εμπύρετο μη προφανούς αιτιολογίας
• πρήξιμο άκρων ή προσώπου
• επιμένοντα κνησμό ή/κ εξάνθημα
• εμμένουσα ανεξήγητη κόπωση, ζαλάδα, αδυναμία συγκέντρωσης
• μεταλλική γεύση /ναυτία

Έλεγχος

Ο νεφρικός έλεγχος ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο γίνεται, ποικίλλει ως προς το είδος και πλήθος των εξετάσεων και ως προς τη συχνότητα που πραγματοποιείται.

Α) Προληπτικός

Άτομα με προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου (ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό διαβήτη/υπέρτασης/καρδιαγγειακής νόσου/νεφροπάθειας), οφείλουν:

• να μετρούν συστηματικά σε ηρεμία την αρτηριακή τους πίεση (χαρακτηρίζεται ως υπέρταση η εύρεση Συστολικής πίεσης μεγαλύτερης ή ίσης με 140 mmHg ή Διαστολικής πίεσης μεγαλύτερης των 90 mmHg ή συνύπαρξης των παραπάνω)
• να ελέγχονται εργαστηριακά τουλάχιστον 1 φορά ετησίως, κάνοντας

– εξέταση αίματος για προσδιορισμό: κρεατινίνης (CREA), ουρίας (UREA ή BUN),εκτιμώμενου ρυθμού σπειραματικής διήθησης (e GFR),ηλεκτρολυτών (Κ,Na,Ca,P),ολικών πρωτεϊνών

-γενική εξέταση ούρων

-εξέταση ούρων για προσδιορισμό: λευκώματος, μικροαλβουμίνης, κρεατινίνης

Β) Στα πλαίσια διερεύνησης συμπτωματολογίας

π.χ πιθανούς ουρολοίμωξης, η γενική εξέταση ούρων συνδυάζεται και με καλλιέργεια ούρων για την επιβεβαίωση βακτηριακής λοίμωξης και παροχής αντιβιογράμματος

π.χ κλινικής εικόνας λιθίασης του ουροποιητικού, ο ασθενής μπορεί να κληθεί να υποβληθεί σε απεικονιστικό έλεγχο

Γ) Επί διαγνωσμένης νεφρικής ανεπάρκειας, οι ασθενείς οφείλουν να συμμορφώνονται ως προς τις οδηγίες του θεράποντα, που επιτάσσουν συχνότερο και πληρέστερο έλεγχο, κατά περίπτωση.

Κατευθυντήριες οδηγίες για πρόληψη νεφρικής νόσου

-να δίνουμε την πρέπουσα σημασία σε συμπτώματα

-να φροντίζουμε να είναι ενυδατωμένος ο οργανισμός μας (σε γενικές γραμμές, η καθημερινή λήψη νερού για ενήλικα να κυμαίνεται τουλάχιστον στα 1,5-2 λίτρα)

-να ελεγχόμαστε συστηματικά εργαστηριακά (ειδικά όταν υφίστανται προδιαθεσικοί παράγοντες)

-να αποφεύγουμε έξεις που αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, κατάχρηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων)

-να φροντίζουμε να είναι ρυθμισμένες άλλες παθήσεις που μπορεί να επιδεινώσουν τη λειτουργία των νεφρών (διαβήτης, υπέρταση, καρδιαγγειακή πάθηση).

Επιβάλλεται λοιπόν:

-συμμόρφωση ως προς τη λήψη της υπάρχουσας φαρμακευτικής αγωγής

-δίαιτα με περιορισμένη λήψη άλατος (το πολύ 1 κουταλάκι του γλυκού/μέρα, αποφυγή προπαρασκευασμένων έτοιμων γευμάτων)

-σε περίπτωση παχυσαρκίας τροποποίηση δίαιτας για περιορισμό θερμιδικής πρόσληψης και απώλεια κιλών

-τακτική σωματική άσκηση

Καθίσταται προφανές, ότι η διαφύλαξη της υγείας των νεφρών μέσω έγκαιρης διάγνωσης νεφροπάθειας είναι μείζονος σημασίας, καθώς δύναται να αναστραφεί ή τουλάχιστον να μην επιδεινωθεί υπό προϋποθέσεις. Η  έγκυρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού είναι καταλυτική προς την επίτευξη του στόχου αυτού.