Σακχαρώδης Διαβήτης

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ.Δ) είναι μεταβολική νόσος και αποτελεί μια από τις πιο κοινές χρόνιες ασθένειες και από τις κυριότερες αιτίες θνητότητας παγκοσμίως.

Πώς προέκυψε ο όρος;

Ο όρος σακχαρώδης διαβήτης, προέρχεται από το ελληνικό ρήμα «διαβαίνω» και χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τη παθολογική διέλευση της γλυκόζης στα ούρα του νοσούντα.

Πόσο συχνή είναι ως πάθηση;

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση για το Διαβήτη (IDF) ο αριθμός των νοσούντων στον παγκόσμιο πληθυσμό σήμερα, ανέρχεται σε πάνω από 400 εκατομμύρια ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι στην πραγματικότητα 1 στους 2 ενήλικες παραμένει αδιάγνωστος!

Τι συμβαίνει παθοφυσιολογικά στον Σ.Δ;

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τη μεταφορά της γλυκόζης στα περισσότερα κύτταρα του σώματος. Η γλυκόζη  προέρχεται από το μεταβολισμό των υδατανθράκων της τροφής (βασική πηγή ενέργειας). Μαζί δε με μια άλλη παγκρεατική ορμόνη που έχει αντιρροπιστική δράση, τη γλυκαγόνη, συμβάλλει στο να διατηρηθούν τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος σε ένα στενό αποδεκτό εύρος.

Οι νοσούντες με Σ.Δ  παράγουν λίγη ή καθόλου ινσουλίνη ή παρουσιάζουν αντίσταση στη δράση της. Κατά συνέπεια, λιγότερη γλυκόζη να εισέρχεται στα κύτταρα αυξάνοντας τα επίπεδα αυτής στο αίμα (υπεργλυκαιμία).

Ποιες οι επιπλοκές της νόσου;

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της ινσουλινο-ανεπάρκειας και/ ή ινσουλινο-αντοχής, στην πάροδο του χρόνου η συμπτωματολογία μπορεί να είναι ασήμαντη έως και απειλητική για την ζωή του ασθενούς επιβαρύνοντας την  ποιότητα ζωής του.

Στις επιπλοκές του Σ.Δ συγκαταλέγονται παθήσεις όπως: χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, καρδιαγγειακή νόσος, νευροπάθειες, αμφιβληστροειδοπάθεια, στυτική δυσλειτουργία κ.α

Πόσα είδη Σ.Δ υπάρχουν;

Ο συχνότερος τύπος είναι ο Σ.Δ. τύπου 2, γνωστός και ως μη ινσουλινο-εξαρτώμενος (> 90% περιπτώσεων ΣΔ) όπου η ποσότητα της ινσουλίνης που παράγεται είναι ανεπαρκής για τις ανάγκες του ατόμου ή έχει αναπτύξει αντίσταση στη δράση της. Εμφανίζεται συνήθως στην όψιμη ενήλικο ζωή. Ο τύπος αυτός δεν απαιτεί υποχρεωτικά τη χορήγηση ινσουλίνης, αντιμετωπίζεται αρχικά συντηρητικά με σωστή διατροφή, άσκηση ή αντιδιαβητικά δισκία όμως στην εξέλιξη της νόσου μπορεί να χρειαστεί ινσουλινο-θεραπεία.

Στον Σ.Δ. τύπου 1, τον ινσουλινο-εξαρτώμενο, δεν παράγεται καθόλου ινσουλίνη από το πάγκρεας (≈10% των περιπτώσεων Σ.Δ.). Εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες και εξελίσσεται ταχύτατα. Για την αντιμετώπισή του ο ασθενής χρειάζεται υποχρεωτικά τη χορήγηση ινσουλίνης.

Υπάρχουν και άλλοι τύποι, λιγότερο συχνά αναπτυσσόμενοι, όπως της κύησης και ο Λανθάνων Αυτοάνοσος Διαβήτης Ενηλίκων ( LADA).

Γιατί συχνά ο LADA διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως άλλος τύπος;

Ο LADA παρουσιάζει κοινά στοιχεία και με τους άλλους δύο ευρέως απαντώμενους τύπους. Είναι επί της ουσίας ινσουλινο-εξαρτώμενος καθώς αντισώματα του οργανισμού επιτίθενται έναντι των κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη και τα καταστρέφουν. Σε αντίθεση όμως με τον Σ.Δ. τύπου 1, αναπτύσσεται σε ηλικίες 30-50 ετών και δεν εξελίσσεται τόσο ραγδαία, αλλά σε περίοδο ετών.

Το γεγονός ότι αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς και σε μεγαλύτερες ηλικίες, συχνά οδηγεί τους γιατρούς στο να τον διαγιγνώσκουν λανθασμένα ως διαβήτη τύπου 2.

Υπάρχουν σημεία/συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τον Σ.Δ;

Όταν υπάρχει έκδηλη παθολογική κλινική εικόνα αυτή οφείλεται, είτε σε σοβαρή διαταραχή των επιπέδων γλυκόζης του αίματος, είτε σε επιπλοκές άλλων συστημάτων του οργανισμού που συσχετίζονται με τον Σ.Δ.

Η υπεργλυκαιμία αρρύθμιστου Σ.Δ. δύναται να συνοδεύεται από:

-πολυδιψία

-πολυουρία

-αυξημένη όρεξη

-κόπωση

-αργή επούλωση τραυμάτων

-ναυτία, έμετος, κοιλιακός πόνος (ειδικά σε παιδιά)

-θολή όραση

-μουδιάσματα, πόνοι στα άκρο πόδια (νευροπάθειες)

-απουσία εμμήνου ρύσης στις γυναίκες

-στυτική δυσλειτουργία στους άντρες

-ταχύπνοια, διαταραχές συνείδησης/κώμα (σε σοβαρή υπεργλυκαιμία)

Παροδική υπογλυκαιμία μπορεί να αναπτύξει ένας διαβητικός σε λανθασμένα υπέρμετρη χορήγηση ινσουλίνης ή σε ανεπαρκή σίτιση ή σε έντονη άσκηση. Χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση, γιατί μπορεί να οδηγήσει πολύ γρήγορα τον διαβητικό σε απώλεια συνείδησης.

Η κλινική εικόνα του υπογλυκαιμικού επεισοδίου μπορεί να περιλαμβάνει:

-ξαφνικό και ακαταμάχητο αίσθημα πείνας

-εφίδρωση

-αδυναμία, ρίγος

-πονοκέφαλο

-αίσθημα άγχους, σύγχυση

-διπλωπία

-σπασμούς

-διαταραχές συνείδησης/κώμα (σε σοβαρή υπογλυκαιμία)

Πότε ενδείκνυται έλεγχος για Σ.Δ;

Όταν το άτομο

-εμφανίζει σημεία και συμπτώματα που μπορεί να συσχετίζονται με Σ.Δ. (σε επείγουσες καταστάσεις είναι απαραίτητη η νοσοκομειακή αντιμετώπιση)

-νοσεί από πάθηση που μπορεί να σχετίζεται με Σ.Δ. (π.χ υπέρταση)

-είναι διαγνωσμένο με Σ.Δ. και επιβάλλεται τακτικός έλεγχος ώστε να είναι δυνατή η ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης

-έχει παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη Σ.Δ.

Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της νόσου;

Όσον αφορά τον διαβήτη τύπου 1 η αιτία της εκδήλωσης παραμένει άγνωστη. Θεωρείται όμως, ότι παίζουν ρόλο το οικογενειακό ιστορικό (συγγενής πρώτου βαθμού με Σ.Δ.) και καταστάσεις που μπορεί να βλάψουν τα κύτταρα του παγκρέατος ( π.χ μηχανισμοί αυτοανοσίας , ιοί).

Στην εκδήλωση του διαβήτη τύπου 2, εκτός από την ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού Σ.Δ. τύπου 2, προδιαθεσικοί παράγοντες αποτελούν:

-έλλειψη άσκησης

-κακή διατροφή

-περιττά κιλά/παχυσαρκία

-αρτηριακή υπέρταση

-καρδιαγγειακή νόσος

-υψηλά τριγλυκερίδια, υψηλή χοληστερόλη, χαμηλή HDL

-ιστορικό διαβήτη κύησης ή τοκετού νεογνού >4 κιλά

-σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

-ιστορικό παθολογικών τιμών εργαστηριακών εξετάσεων που παραπέμπουν σε προδιαβήτη

-τιμή γλυκόζης νηστείας* 100-125 mg/dl  ή/κ΄

-γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη  A1c 5.7-6.4%  ή/κ’

– τιμή γλυκόζης 2ώρου 140-199 mg/dl  στη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου)
* αποχή από τροφή τουλάχιστον 8 ωρών

Τι ονομάζουμε καμπύλη σακχάρου (δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη);

Ο γιατρός δύναται να προτείνει την πραγματοποίηση της δοκιμασίας αυτής, όταν συντρέχουν προδιαθεσικοί παράγοντες ή υπάρχουν τυχαία ευρήματα παθολογικών τιμών άλλων εξετάσεων, που πιστοποιούν προδιαβήτη ή εγκατεστημένο σακχαρώδη διαβήτη.

Κατά τη δοκιμασία

-γίνεται λήψη αίματος προς μέτρηση της γλυκόζης νηστείας

-στη συνέχεια ο ασθενής λαμβάνει από το στόμα γλυκόζη σε ποσότητα ανάλογη με τον σωματότυπο του

-παίρνεται εκ νέου αίμα ανά διαστήματα που έχουν προοριστεί με επακόλουθη αντίστοιχη ανά λήψη μέτρηση γλυκόζης *

*προς αποφυγή πολλαπλών φλεβοκεντήσεων, μπορεί να τοποθετεί εξαρχής φλεβοκαθετηράκι

Τι περιλαμβάνει ο εργαστηριακός έλεγχος για Σ.Δ.;

Εκτός από τις προαναφερθείσες, μπορεί να ζητηθούν και άλλες βιοχημικές εξετάσεις που ελέγχουν τη λειτουργία του παγκρέατος (π.χ ορμόνη ινσουλίνη, C-πεπτίδιο) ή άλλων οργάνων που συσχετίζονται (π.χ δείκτες νεφρικής λειτουργίας).Ακόμη μπορεί να πραγματοποιηθούν και ανοσολογικές εξετάσεις (π.χ αντι- GAD,αντι-ICA).

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες προληπτικού ελέγχου, μπορείτε να απευθυνθείτε σε βιοπαθολογικό ιατρείο της περιοχής σας που υπάρχει στο Vriskodiagnostiko.gr