Διαγνωστική προσπέλαση κληρονομικής αιμοχρωμάτωσης

 Η κληρονομική ή πρωτοπαθής αιμοχρωμάτωση (Hereditary Ηemochromatosis, HH), είναι μία από τις πιο κοινές γενετικές διαταραχές στις ΗΠΑ και επηρεάζει περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ανήκουν στην Καυκάσια φυλή. Αποτελεί μια αυτοσωμική υπολειπόμενη διαταραχή, καθώς οι ασθενείς εκφράζουν και τα δυο παθολογικά γονίδια. Περίπου 1 στους 10 Καυκάσιους είναι φορέας της νόσου διότι διαθέτει ένα παθολογικό (ή μεταλλαγμένο) αντίγραφο του γονιδίου HFE.

Οι φορείς δεν διατρέχουν τον κίνδυνο υπερφόρτωσης σιδήρου. Περίπου 1 στους 300 Καυκάσιους έχει δύο μεταλλαγμένα αντίγραφα του γονιδίου HFE και ενδέχεται να εμφανίσει υπερφόρτωση σιδήρου και τελικά να εκδηλώσει κλινικά συμπτώματα.

Σκοπός των κλινικών εξετάσεων είναι ο προσδιορισμός και η διάγνωση της αιμοχρωμάτωσης, η εκτίμηση της λειτουργίας των ζωτικών οργάνων και της βαρύτητας υπερφόρτωσης σιδήρου του οργανισμού, καθώς και η παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας.

Οι εργαστηριακές εξετάσεις συνήθως περιλαμβάνουν:

α) Έλεγχο κορεσμού τρανσφερρίνης (Transferrin, TfS) μέσω του οποίου προσδιορίζεται η ποσότητα του σιδήρου που είναι συνδεδεμένος με την τρανσφερρίνη, μια πρωτεΐνη που ρυθμίζει τη μεταφορά και την απορρόφησή του.

β) Μέτρηση φερριτίνης για την αξιολόγηση των αποθηκών σιδήρου του οργανισμού που ενδέχεται να εμφανίζεται αυξημένη σε περίπτωση κληρονομικής αιμοχρωμάτωσης αλλά δύναται η νόσος να μην αποτελεί το μοναδικό αίτιο αύξησης της (απαιτείται η μέτρηση της CRP για διαφοροδιάγνωση). Σε ασθενείς που φέρουν τα σχετικά με τη νόσο HH γονίδια, τα φυσιολογικά επίπεδα φεριττίνης υποδεικνύουν χαμηλό κίνδυνο για την ανάπτυξη της ασθένειας.

γ) Γενετικό έλεγχο. Η κληρονομική αιμοχρωμάτωση σχετίζεται με HFE (τύπου 1) C282Y ομοζυγωτία  ή C282Y/H63D κατά συνθήκην ετεροζυγωτία. Ο εν λόγω έλεγχος χρησιμοποιείται για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της νόσου ΗΗ. Σε ποσοστό 80-90% η νόσος οφείλεται στην μετάλλαξη C282Y του γονιδίου HFE.

Η ύπαρξη της μετάλλαξης δεν προκαλεί απαραίτητα την εκδήλωση της ασθένειας, ωστόσο υποδηλώνει υψηλό κίνδυνο εμφάνισής της, κυρίως στους άνδρες οι οποίοι επηρεάζονται περισσότερο από τις γυναίκες.

Σε πρόσφατη πληθυσμιακή μελέτη που πραγματοποιήθηκε, διαπιστώθηκε ότι το 30% των αντρών διατρέχουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας ενώ αντίστοιχα στις γυναίκες το ποσοστό αυτό φτάνει το 5%.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η H63D ή η S65C μετάλλαξη του γονιδίου HFE ή ο συνδυασμός αυτών μπορεί να προκαλέσει την HH. Η εκδήλωση της νόσου λόγω κάποιας άλλης γενετικής ανωμαλίας συνιστά σπάνια περίπτωση.