Φυματίωση
Η φυματίωση είναι μια λοιμώδης βακτηριακή νόσος που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων). Η νόσος προσβάλλει πρωτίστως τους πνεύμονες, μπορεί ωστόσο να διασπαρεί και σε άλλα όργανα του σώματος (π.χ. νεφρούς, οστά).
Η πνευμονική φυματίωση μεταδίδεται μέσω αερομεταφερόμενων σταγονιδίων που προκύπτουν από το φτέρνισμα ή τον βήχα ατόμων που έχουν μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο. Η νόσος μπορεί να είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα λανθάνουσα (χωρίς συμπτώματα και μη μεταδοτική), όταν όμως είναι ενεργή τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι επίμονος βήχας, κόπωση, απώλεια βάρους, πυρετός και νυχτερινή εφίδρωση.
Η διάγνωση τίθεται με βάση την κλινική εικόνα, τη δερματική αντίδραση Mantoux, απεικονιστικές εξετάσεις του θώρακα και εργαστηριακές εξετάσεις σε δείγματα αίματος και πτυέλων. Η φυματίωση αντιμετωπίζεται κατά κανόνα επιτυχώς με τη χορήγηση αντιφυματικών φαρμάκων για αρκετούς μήνες. Παρατηρούνται ωστόσο και σοβαρές μορφές της νόσου που προκαλούνται από μυκοβακτηρίδια τα οποία έχουν καταστεί ανθεκτικά στα συνήθη αντιφυματικά φάρμακα.
- Εργαστηριακές εξετάσεις για την πρώιμη διάγνωση της φυματίωσης
- Δοκιμασία απελευθέρωσης ιντερφερόνης-γ (QuantiFERON): πρόκειται για δοκιμασία που εκτελείται σε δείγμα αίματος με σκοπό την ανίχνευση κυτταρικής ανοσιακής απάντησης σε άτομα που έχουν μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Παρότι το αποτέλεσμα της δοκιμασίας στερείται της δυνατότητας απευθείας διάκρισης μεταξύ ενεργού και λανθάνουσας φυματίωσης, η αξιολόγηση του αποτελέσματος σε συνδυασμό με άλλα κλινικά, απεικονιστικά και εργαστηριακά ευρήματα μπορεί να οδηγήσει στον έγκαιρο εντοπισμό περιπτώσεων λανθάνουσας λοίμωξης πριν αυτή εξελιχθεί σε ενεργό νόσο.
- Μοριακή ανίχνευση του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης: η εξέταση αυτή επιτρέπει την ταχεία ανίχνευση του γενετικού υλικού του μυκοβακτηριδίου, συνηθέστερα σε δείγμα πτυέλων. Σε περιπτώσεις διασποράς του παθογόνου σε εξωπνευμονικές εστίες, μπορεί να εκτελεστεί και σε δείγμα αίματος
- Μικροσκοπική ανάλυση και καλλιέργεια πτυέλων: η εξέταση περιλαμβάνει μικροσκοπική ανάλυση μετά από ειδικές χρώσεις για τη γρήγορη ανίχνευση του μυκοβακτηριδίου σε δείγμα πτυέλων. Η καλλιέργεια σε ειδικό θρεπτικό υλικό αποσκοπεί στην απομόνωση και ταυτοποίηση του μικροβίου, είναι όμως πιο χρονοβόρα (20-30 ημέρες).
- Γενική εξέταση αίματος και δείκτες συστηματικής Επιπλέον εργαστηριακές εξετάσεις για την παρακολούθηση ασθενών με φυματίωση
- φλεγμονής (CRP, TKE): για την αξιολόγηση της γενικότερης κατάστασης του οργανισμού, την πορεία της λοίμωξης, την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία και την ανίχνευση τυχόν επιπλοκών της αντιφυματικής θεραπείας.
- Έλεγχος ηλεκτρολυτικής ισορροπίας (νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο), λειτουργίας νεφρών (ουρία, κρεατινίνη, GFR, γενική εξέταση ούρων) και ήπατος (SGOT, SGPT, γ-GT, αλκαλική φωσφατάση, ολική χολερυθρίνη): για την αξιολόγηση της γενικότερης κατάστασης του οργανισμού και την ανίχνευση τυχόν επιπλοκών της νόσου ή της χορηγούμενης θεραπείας
- Μικροσκοπική ανάλυση και καλλιέργεια πτυέλων: η εξέταση μπορεί να επαναληφθεί κατά διαστήματα κατά τη διάρκεια της θεραπείας και να συνδράμει στην εκτίμηση της ανταπόκρισης σε αυτήν.
- Δοκιμασίες ανίχνευσης λοίμωξης από τον ιό HIV: επειδή η φυματίωση συχνά συνυπάρχει με τη λοίμωξη HIV και η θεραπεία της μπορεί να επηρεαστεί από αυτήν, κρίνεται συχνά απαραίτητη η εξέταση των ασθενών και για αυτήν τη λοίμωξη.
- Καλλιέργεια αίματος: σε περιπτώσεις εξωπνευμονικής διασποράς της νόσου, οι καλλιέργειες αίματος μπορούν να συνδράμουν στην εκτίμηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία.
- Υπό όρους σε Νοσοκομειακά ιδρύματα:
- Δοκιμασία ευαισθησίας στα αντιφυματικά φάρμακα, για την εκτίμηση της ευαισθησίας του μυκοβακτηριδίου στα συνήθη αντιφυματικά φάρμακα, ειδικά σε περιπτώσεις που ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στη χορηγούμενη θεραπεία.
- Μέτρηση επιπέδων αντιφυματικών φαρμάκων: σε περιπτώσεις ανθεκτικής φυματίωσης ενδέχεται να απαιτηθεί η μέτρηση των επιπέδων των χορηγούμενων αντιφυματικών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο ασθενής λαμβάνει επαρκή δόση.
